Từ bao đời nay, phụ nữ Việt Nam có thói quen gội đầu bằng các nguyên liệu tự nhiên, trong đó có bồ kết. Không có gì lạ khi bồ kết có lợi cho mái tóc của bạn.
Tuy nhiên, ít ai biết rằng, không chỉ có tác dụng tốt để chăm sóc mái tóc mềm mượt. Bồ kết còn được dùng rất nhiều trong y học cổ truyền để điều trị bệnh. Bài viết dưới đây, nuoitrong sẽ chia sẻ cho bạn công dụng cũng như cách dùng và những cấm kị của bồ kết.
Nội dung
Giới thiệu cây bồ kết
Cây bồ kết được tìm thấy rất nhiều tại miền bắc và miền trung Việt Nam. Bạn có thể nhìn thấy chúng trên những con dốc thoai thoải, thung lũng núi, trong rừng, gần đường hay thậm chí bên suối.
Nó chịu đựng tốt đất cát, đất mùn khô cằn và cả đất mặn, chịu được rét lên đến -30 ° C, được trồng rộng rãi để chắn gió và chống xói mòn đất.
Vì phát triển tốt nhất ở vị trí nhiều nắng , chịu được nhiều loại đất nên bồ kết thường dễ trồng, miễn là chúng thoát nước tốt và không bị ô nhiễm khí quyển.
Loài cây này có mối quan hệ lợi ích cùng với nhiều vi khuẩn trong đất. Những vi khuẩn này tạo nên các nốt sần trên rễ và cố định nitơ trong khí quyển. Nitơ được sử dụng để phát triển cây nhưng một số cũng có thể được sử dụng bởi các cây khác mọc gần đó.
Chúng là loài cây rụng lá cao từ 3 – 20 mét. Thân và cành có gai cứng, phân nhánh dài 3 – 5cm. Cây được thu hái từ tự nhiên hoặc được trồng trọt để sử dụng tại địa phương như một loại thuốc. Vỏ của nó, được sử dụng để làm dầu gội đầu phổ biến ở Việt Nam.
Công dụng của cây bồ kết
Không chỉ mỗi quả, toàn bộ các bộ phận của cây bồ kết đều có những tác dụng tuyệt vời đối với con người.
Theo y dược cổ truyền
Quả bồ kết
Khi dùng bỏ hạt, dùng sống hoặc ngâm nước cho mềm, phơi khô. Có khi đốt thành than, tán thành bột.
Quả có thể dùng làm nước gội đầu, chữa bệnh rất tốt. Mặt khác, nó còn kích thích da đầu mọc tóc.
Ngoài ra quả được thoa lên da khi tắm. Nó làm sạch vùng da nổi mề đay rất hiệu quả, mang lại làn da sạch mịn. Tuy nhiên, nếu vòng tay dính vào mắt sẽ khiến niêm mạc ở mắt bị bỏng, sưng đỏ rất nguy hiểm.
Hạt bồ kết
Là hạt được chiết xuất từ quả đã phơi hoặc sấy khô. Trong sách cổ nói mùi tây vị the, tính bình, không độc. Thông kinh lạc, lợi mật, chữa mụn nhọt.
Ngày uống 5 – 10g dưới dạng thuốc sắc. Ngoài ra, trong hạt còn có nhiều chất dinh dưỡng khác, giàu năng lượng, chất đạm, đường tự nhiên, nhuận tràng, thông mạch, mát gan, lợi tiểu, tiêu đờm… Chữa bệnh.
Gai trên cây bồ kết
Gai được phơi hay sấy khô, chứa chất kháng khuẩn và diệt nấm. Có tác dụng trừ tụ cầu vàng. Chữa tà, tiêu độc, thông sữa. Vị cay, không độc. Liều dùng 5 – 10g dưới dạng thuốc sắc.
Theo đông y, gai của cây bồ kết có vị cay mặn, tính hơi ôn, có độc. Quy vào kinh Đại tràng. Có tác dụng tẩy độc, tiêu đờm, sát trùng; làm cho hắt hơi. Ngoài ra, gai còn được dùng để chữa tai biến, thuốc cấm, ăn uống, bình suyễn, mắt sáng.
Lưu ý khi dùng
Gai, hạt và quả đều có Glycosid khá độc – mọi người cần cẩn thận khi sử dụng.
Kiêng kỵ: phụ nữ có thai chỉ dùng làm dầu gội, KHÔNG dùng đường uống.
Ứng dụng trong mỹ phẩm
Làm xà phòng
Quả chín hoàn toàn, khô, còn được gọi là xà phòng, nhờ hàm lượng saponin của nó. Sau khi đun sôi và thu được chất lỏng thì được sử dụng làm chất tẩy rửa. Ở nhiều vùng quê, quả bồ kết khô xay thành bột và được dùng thay cho xà phòng.
Làm dầu gội
Vỏ quả khô rang lên, vò nát hoặc xay, đun sôi lấy nước sắc. Đôi khi có thể dùng vỏ bưởi hoặc vỏ chanh, thêm tinh dầu hoặc nước hoa tự nhiên khác dùng để gội đầu.
Nó trị nấm đầu, phục hồi tuyến bã nhờn kích thích mọc tóc, ngăn ngừa gàu, làm mềm tóc và làm cho tóc trở nên đen. Do đó, gội đầu với bồ kết có thể được coi là mẹo tự nhiên để có được mái tóc đen mềm mượt.
Đây cũng là thành phần chính trong một số loại dầu gội được sản xuất thương mại dành cho tóc đen như Mỹ Hảo, dầu gội bồ kết TƯƠI hoặc SunSilk Đen Mượt.
Mẹo làm dầu gội hiệu quả nhất
Bước 1: Sau khi mua ở chợ về, bạn nên phơi dưới ánh nắng ban ngày. Qủa bồ kết có thể bảo quản được lâu nếu được phơi khô tự nhiên dưới ánh nắng mặt trời. Sau đó, rang nó cho đến khi bề mặt chuyển sang màu vàng và mùi lan tỏa trong không khí.
Bước 2: Bước tiếp theo là nấu nước. Đầu tiên, cho quả đã rang vào một nồi nước lạnh và vặn nhỏ lửa. Số lượng quả phụ thuộc vào độ dài và dày của tóc bạn.
Nếu muốn hiệu quả nhanh và tốt hơn, bạn có thể cùng sả, nghệ, hoa bưởi, vỏ bưởi, vỏ chanh, vỏ cam,…. Chúng đều là các loại thảo mộc tự nhiên không chỉ hiệu quả mà còn an toàn.
Khi nước sôi thì tắt lửa.
Bước 3: Pha nước đã nấu với nước sạch. Khi đó, các phân tử sẽ được trộn đều vào nước làm cho chậu nước chuyển sang màu vàng đặc.
Bước 4: Bây giờ bạn có thể dùng hỗn hợp này để gội đầu mà không cần đến dầu gội. Bạn chỉ cần đổ hỗn hợp này lên tóc, massage da đầu trong khoảng 3 phút để cả tóc và da đầu hấp thụ dưỡng chất từ thiên nhiên tốt hơn.
Tiếp tục các bước này cho đến khi tóc của bạn được làm sạch hoàn toàn. Cuối cùng, rửa sạch lại bằng nước sạch. Nếu kiên nhẫn lặp lại quy trình này 3 lần / tuần, chắc chắn tóc bạn sẽ đen mượt.
Sử dụng làm thuốc
Bồ kết đã được sử dụng như một loại dược thảo trong nhiều thế kỷ ở các vùng khác nhau trên thế giới. Và ngày nay ngày càng có nhiều nghiên cứu về dược liệu từ nhiều quốc gia khẳng định đặc tính của cây này.
Cây chứa saponin và các flavonoid khác nhau, bao gồm luteolin, saponaretin, vitexin, homoorientin và orientin. Trong số này, saponaretin đã được chứng minh là có hoạt tính kháng virus.
Ở Việt Nam, bồ kết được ứng dụng trong điều trị các bệnh sau:
Chữa mụn nhọt
Gai bồ kết phối hợp với kim ngân hoa, cam thảo (mỗi thứ 2 – 8g), sắc nước dùng để điều trị các bệnh ngoài da: viêm, mụn nhọt…
Trị sâu răng, nhức răng
Vỏ quả cào thành bột nhét vào kẽ răng, giữ ở kẽ rồi nhổ ra không được nuốt
Trị đầy hơi sau phẫu thuật, tắc ruột
Cách dùng: Bạn hãy dùng khoảng một nửa quả, nướng đến màu vàng đậm, đem bỏ hạt rồi giã thành bột. Dùng bột này chấm vào sâu khoảng 3cm ở thành hậu môn, 3-4 lần. Sau khoảng 5 phút, sẽ thấy bụng hết đầy hơi.
Chữa co giật, hôn mê cấm khẩu
Phối hợp quả bồ kết với bạc hà, các thứ bằng nhau. Tán chúng thành bột mịn, xông vào mũi làm hắt hơi và bệnh nhân tỉnh.
Hạt bồ kết là thuốc giải độc
Thành phần hóa học trong hạt được dùng trong thuốc kê đơn điều trị ngộ độc kim loại. Các chất này cũng được điều chế thành thuốc dạng hít để điều trị chứng liệt nửa người, liệt nửa người và liệt toàn thân.
Hạt bột được đặt vào lỗ mũi hoặc hậu môn của người bị đuối nước – đây là một phương thuốc dân gian để hồi sức cho họ.
Dùng cho người mới bị cảm lạnh
Khói của vỏ quả khi đốt cháy được hít vào để làm thông tắc mũi, làm lỏng và loại bỏ chất nhầy khi bắt đầu cảm lạnh
Tác dụng khác
Quả bồ kết trị đại tiện ra máu, lỵ mãn tính, tiêu chảy và mót rặn, lao hạch, bệnh than.
Liều dùng: 4,5 – 9g / ngày, sắc nước hoặc sắc hoàn tán.
Sử dụng nông lâm kết hợp
Cây có tán nhẹ, vào mùa ra lá muộn và thường rụng lá sớm làm cho chúng trở thành một cây trên tầng cao tuyệt vời trong một khu vườn rừng.
Khi được trồng gần nhau và bị cắt tỉa nhiều, những cây bồ kết này có thể tạo thành hàng rào chắn gió tốt.
Với những thân và cành thường rất gai của chúng, hàng rào trở thành một rào cản hiệu quả, và với khả năng cố định nitơ trong khí quyển, nó cũng làm giàu đất.
Tuy nhiên, gai của cây bồ kết khá cứng, nên hãy chú ý để không bị thương khi cắt tỉa.
Cách trồng cây bồ kết
Hạt giống – nó có một lớp vỏ hạt cứng. Nên việc đánh vảy trước khi gieo hạt là cần thiết để tăng tốc độ nảy mầm.
Điều này có thể được thực hiện bằng cách: đổ một lượng nhỏ nước gần sôi lên hạt (cẩn thận không nấu chín hạt!). Và sau đó ngâm chúng trong nước ấm từ 12 đến 24 giờ.
Vào thời điểm này, chúng đã ngấm ẩm và trương nở – nếu chưa, hãy cẩn thận tạo lớp vỏ bọc (cẩn thận để không làm hỏng phôi). Ngâm thêm 12 giờ trước khi gieo.
Gieo hạt giống đã xử lý ở vị trí có bóng râm một phần trong luống ươm. Với tỷ lệ nảy mầm tốt, hạt sẽ nảy mầm trong vòng 28 – 35 ngày.
Khi cây con cao từ 5 – 7cm, hãy ươm cây vào từng thùng riêng và có thể đem ra trồng từ 5 – 6 tháng sau
Kết luận
Với những tác dụng tuyệt vời như vừa nêu trên, không có gì đáng ngạc nhiên khi bồ kết trở thành thảo dược thân thuộc với người Việt. Bạn chắc hẳn không còn xa lạ gì với chậu nước gội đầu vàng trong cùng mái tóc dài mượt của bà hay mẹ mình.
Thế nhưng cũng có rất nhiều thảo dược được sử dụng phổ biến hơn, tại sao bồ kết vẫn chưa bao giờ bị lu mờ? Đã bao giờ hương bồ kết dịu nhẹ ấy khiến bạn cay mắt mà rơi nước mắt chưa? Bạn còn lưu giữ được hình ảnh mái tóc ngoại mình bên chậu nước bồ kết vàng đặc ấy chứ?
Đốt một quả bồ kết trên bếp, cho nó cháy đen thui như nhọ nồi lúc nhỏ quệt lên mặt. Hương thơm nhẹ nhàng lan tỏa khắp căn phòng, xóa tan đi khói bụi, bức bách, bạn sẽ sống lại trong những kỉ niệm ngây thơ thời bé.
Đấy chính là lúc bạn biết gia đình vẫn luôn bên cạnh, dù có xa thế nào đi nữa. Bạn sẽ chọn lưu giữ cảm xúc và kỉ niệm qua hương thơm ấy chứ! Tâm hồn bạn sẽ bình yên đến lạ.
Theo: Thiện Huy
