Đậu đen (đỗ đen) là loại thực phẩm vô cùng quen thuộc, dễ chế biến, nuôi trồng và chăm sóc. Với những tác dụng tốt cho sức khỏe, đặc biệt là bổ thận, mát gan, trồng đậu đen ngay tại nhà đem lại nhiều lợi ích mà bạn không thể bỏ qua. Cùng nuoitrong.vn khám phá cách trồng đậu đen đơn giản và hiệu quả nhất nhé!
Nội dung
Tìm hiểu chung về cây đậu đen
Đậu đen là một loài thực vật bản địa có nguồn gốc từ Châu Phi, Nigeria và Ghana. Về sau lan sang trồng ở Nam Mỹ và các quốc gia Đông Nam Á bao gồm Việt Nam.
Các loại đậu là nguồn cung cấp chất béo, protein, carbohydrate dồi dào. Tác dụng tốt đối với cơ thể do: giàu axit, vitamin và vi chất, giúp ngăn ngừa nhiễm trùng, tăng khả năng kháng bệnh.
Rễ và thân của cây
Đậu đen được xếp vào loại đậu bụi có tán lá hình tam giác. Nó có hệ thống rễ chùm và rễ nhánh bao gồm các hạch rễ lớn. Phần rễ dưới đất không sâu lắm, khoảng 25-35 cm.
Đậu đen là cây thân đơn, không mọc chồi mà phân cành từ gốc cây, không có lông. Tán cây thấp, cả thân và cành đều có hình vuông. Vỏ cây thô có vảy.
Lá
Lá đậu đen là lá kép, 3 lá chét được nhóm lại với nhau ở cuống lá, dài 5-15 cm. Cuống lá chính khá mảnh mai. Tiếp đó là một lá đơn ở giữa giữa hai lá đầu. Chiếc lá cuối cùng có cuống lá dài khoảng 3-5 cm, ở gốc lá có 2 tai.
Phiến lá hình bầu dục, gốc rộng và mép nhẵn. Lá non có màu xanh lục, về già chuyển sang màu vàng
Hoa
Mỗi bó có 2-4 bông, cánh hoa màu trắng hoặc trắng tím, hoa đậu biếc đen được xếp vào loại hoa hữu tính. Cụm hoa đậu đen có những chùm hoa dài. Hoa đậu đen dễ thụ phấn nhờ côn trùng.
Hạt
Vỏ quả màu đen được cụm hoa đính thành chùm quả. Mỗi quả cónhiều hạt, quả hình trụ, dài, mảnh và thẳng hoặc hơi uốn cong. Vỏ non có màu xanh tươi. Vỏ già màu vàng nâu.
Tuy nhiên, một số giống cây trồng có thể có màu tím bên trong vỏ với các hạt giống hình quả thận xếp dọc theo chiều dài vỏ quả. Vỏ hạt non màu trắng, lớn hơn sẽ chuyển sang màu xanh lục và khi trưởng thành hoàn toàn nó sẽ có màu đen.
Trước khi trồng đậu đen, cần chuẩn bị những gì?
Thời điểm trồng đậu đen
Trước khi tìm hiểu về cách trồng cây đậu đen, để cây sinh trưởng tốt cho năng suất cao cần hiểu rõ đặc tính phát triển của cây. Trên thực tế, cây đậu đen là loại cây dễ nuôi trồng. Nó vừa có khả năng chịu hạn tốt, nhưng cũng sống tốt ở những nơi có độ ẩm cao.
Đậu đen thuộc loại cây sống ngắn ngày. Thời điểm trồng đậu đen tốt nhất là vào vụ đông (tháng 11- tháng 2 hàng năm) hoặc cũng có thể trồng vào vụ hè (tháng 6).
Nơi trồng đậu đen lý tưởng
Cây thường được trồng trên ruộng sau khi đã thu hoạch lúa. Hoặc có thể trồng trên đất thịt, cây cũng phát triển rất tốt cho hiệu quả cao.
Bạn có thể trồng đậu đen ngoài vườn hoặc trên ban công có đủ ánh nắng, thoáng gió. Do đặc tính dễ chăm sóc, các loài cây họ đậu không đòi hỏi quá khắt khe về điều kiện nuôi trồng. Vì vậy, bạn có thể hoàn toàn yên tâm khi trồng cây nhé.
Chuẩn bị chậu và đất trồng cây
Nếu bạn có dự định trồng đậu đen hoặc bất kỳ cây trồng nào khác tại nhà, bạn cần chuẩn bị chậu và đất trồng.
Chậu có thể là thùng xốp, thùng sơn, khay nhựa, chai lọ nhựa đếu có thể sử dụng. Tuy nhiên trong thời gian đầu của cây, bạn nên trồng trong những chậu nhỏ trước để tiện cho việc chăm sóc.
Chọn hạt giống
Cần chọn những hạt to chắc, bóng mẩy, không có vết xước. Như vậy, tỷ lệ nảy mầm sẽ cao và nhanh hơn.
Trước khi gieo hạt, cần ngâm hạt khoảng 20-30 phút trong dung dịch đen mangan. Có thể thay mangan bằng rượu vodka, lô hội, zircon để hạt mọc nhanh và đều, làm cho hạt nảy mầm.
Nhiều người nông dân mới bắt đầu không biết cách làm nảy mầm đậu đúng cách và chỉ đơn giản là ngâm hạt trong thùng nước.
Việc này làm tăng nguy cơ hư hỏng của hạt giống. Để tránh xảy ra hiện tượng này, nên để hạt nảy mầm giữa hai lớp bông ẩm hoặc gạc băng y tế.
Tiến hành trồng đậu đen
Trồng trên đồng ruộng
Xới đất trước 1 đợt và phơi ải 10-15 ngày trước khi gieo hạt với phân chuồng hoai mục. Trường hợp trồng trên ruộng sau khi thu hoạch lúa, có thể kéo bằng máy kéo và sau đó gieo phân chuồng và phân bón gốc hóa học theo tỷ lệ phù hợp. Cần để đất khô trong một thời gian.
Cày và nâng rãnh. Xới rãnh cao khoảng 30 cm, kích thước rãnh 30 – 40 cm, khoảng cách giữa các rãnh khoảng từ 70 – 90 cm.
Trồng đậu đen tại nhà
Các loại cây họ đậu rất dễ trồng. Vì vậy, bạn hoàn toàn có thể trồng đậu đen ngay tại căn hộ của mình với những bước siêu đơn giản:
- Thực hiện các bước chuẩn bị giống, chậu và đất trồng như đã nêu trên
- Ngâm hạt giống trong dung dịch thích hợp
- Tiến hành gieo mầm hạt giống trong môi trường ẩm, kích thích mọc rễ
- Sau khoảng 2-3 ngày, hạt nảy mầm, chuyển hạt lên chậu trồng đã chuẩn bị sẵn, rồi tưới nước cho cây.
Phương pháp trồng
Cách trồng đậu đen của người nông dân cũng không hề phức tạp. Đậu đen trong vụ mùa nếu không trồng trên ruộng lúa thì thông thường sẽ trồng vào đầu mùa mưa (khoảng tháng 6).
Đối với việc trồng đậu đen sau khi thu hoạch lúa, sẽ trồng vào khoảng giữa tháng 11 đến đầu tháng 12.
Bầu trồng sẽ được đào bằng cuốc hoặc thuổng với độ sâu 3-5 cm, xếp thành hàng cách nhau 25-30 cm. Sau đó thả hạt vào nước ngâm 3-4 hạt / hố rồi lấp đất lại. Rồi xả nước vào rãnh hoặc tưới từng lỗ cho ngấm.
Trong trường hợp trồng đậu đen trên ruộng ngô, các lỗ sẽ được đào giữa các cây ngô. Sau khi trồng ngô khoảng 60 ngày tiến hành gieo 3-4 hạt đậu đen vào từng lỗ (nếu gieo cây con chỉ gieo 1 cây / hốc)
Tưới nước cho cây
Trong suốt thời kỳ sinh trưởng, cây đậu đen cần tưới nước thường xuyên, rửa sạch cỏ và bón phân hữu cơ (1-2 lần / tháng), cải thiện sự phát triển của thân bằng cách xới đất vùng rễ. Ở độ sâu 3-4 cm.
Bón phân
Thức ăn và các thành phần cơ học của đất rất quan trọng đối với sự tăng trưởng của cây. Nên bắt đầu bón vào mùa thu với việc sử dụng phân bón hữu cơ (5-6 kg mỗi 1 cây). Vào mùa xuân sẽ có thể bị ngập úng, vì vậy nên bón nhiều hơn.
Có thể bổ sung phân khoáng 20 g clorua kali và Superphosphates – hỗn hợp này sẽ tạo thành các hóa chất bổ sung cần thiết cho sự phát triển của cây.
- Bón thúc lần 1 sau khi trồng khoảng 30 ngày, bổ sung phân theo công thức 16-8-8, tỷ lệ 100-200 gam / cây, hoặc khoảng 1 nắm / 2 hố sau khi đã làm cỏ
- Bón thúc lần 2 sau khi trồng. Công thức bón phân 24-7-7 sau trồng 60 ngày với tỷ lệ như vậy. Và đặt sau khi làm cỏ
Nhổ cỏ
Khoảng 25-30 ngày sau khi trồng đậu đen, bạn cần loại bỏ cỏ dại bằng cách nhổ hoặc dùng cuốc. Việc này tiến hành trước hoặc cùng với lần bón phân đầu tiên, sau 30 ngày tiếp theo tiến hành làm lại cỏ trước lần bón phân thứ hai.
Việc chăm sóc như vậy sẽ giúp ngăn ngừa sự mất chất dinh dưỡng, loại bỏ các tác nhân có hại có khả năng gây bệnh cho cây.
Thời điểm ra hoa của cây phụ thuộc vào tốc độ sinh trưởng, giống và điều kiện khí hậu. Hoa thường xuất hiện nhiều nhất từ 40-45 ngày sau khi cây nảy mầm, sau ba tuần thì kết quả, sau 7-10 ngày thì cây đầu tiên chín.
Thu hoạch
Đậu đen có thể thu hái khoảng từ 50-60 ngày sau khi trồng. Bạn có thể bảo quản hạt trưởng thành khoảng 90-100 ngày sau khi trồng hoặc khi đậu bắt đầu ngả vàng và bắt đầu khô, vỏ có màu trắng nâu.
Nhiều người nhổ cả cây hoặc cắt bỏ một bó quả và cất vào túi, sau đó đập quả và tách hạt.
Bảo quản
Hạt đậu đen sau khi thu hoạch cho vào một túi bao tải và để nơi râm mát, khô ráo tránh ẩm thấp. Cần được thông gió tốt. Tốt nhất bạn nên dùng tấm gỗ lót nền trước khi đặt bao để tránh mốc.
Lợi ích từ đậu đen
1. Đậu đen non rang giòn có vị ngọt dùng để nấu ăn. Đặc biệt là các món chiên. Cũng có thể ăn sống hoặc trần, làm nước chấm với tương ớt, chấm với các món ăn như canh măng, nấu canh.
2. Đậu đen luộc ăn tráng miệng, thêm đường, nước cốt dừa (thường gọi là chè đỗ đen). Hoặc dùng để làm xôi đỗ đen, hoặc cho vào các món tráng miệng mặn ăn cũng rất vừa miệng.
3. Tương tự như hạt đậu nành, hạt đậu đen lên men có thể làm tương.
4. Bột màu chiết xuất từ hạt đậu đen dùng làm màu thực phẩm. Bằng cách dùng hạt đậu đen ngâm nước với tỷ lệ 1: 4, người ta phát hiện ra rằng 1 gam bột đậu chứa 3,09 mg anthocyanin, chất này cũng được sử dụng làm màu thực phẩm làm cho thực phẩm có màu hơi đỏ.
5. Nước đậu đen đun sôi trộn với bột để nướng. Làm cho bột có màu tím Nhưng nếu bạn thêm một nguyên liệu khác có tính axit, nó sẽ chuyển sang màu đỏ tím.
6. Ngoài ra, nước đậu đen đun sôi để gội đầu bằng bồ kết. Giữ cho tóc khỏe mạnh giảm nguy cơ gây rụng tóc
Tác dụng của đậu đen
Đậu đen có rất nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe con người:
- Đậu đen có nhiều chất bột đường là một nguồn năng lượng không thể thiếu giúp bồi bổ cơ thể
- Đậu đen chứa nhiều chất đạm là một nguồn protein để xây dựng và sửa chữa các cơ
- Đậu đen có nhiều chất xơ kích thích hệ bài tiết
- Đậu đen giảm chất béo và cholesterol trong cơ thể
- Giúp giảm đau đường ruột
- Giúp ngăn ngừa ung thư. Đặc biệt là các loại ung thư ruột kết. Đồng thời giúp bổ máu nhờ lượng sắt có trong hạt đậu
- Giúp ngăn ngừa loãng xương, khôi phục tình trạng giòn xương do lượng canxi có trong đậu
- Tốt cho mắt
- Thải độc tố
- Lợi tiểu
- Bổ thận, ngăn ngừa sự suy giảm chức năng của thận
- Giúp ra mồ hôi
- Giải nhiệt trong
- Chữa bệnh lang ben. Chất nào thu được từ thiamine hoặc vitamin B1
- Chữa bệnh vàng da
- Giúp giảm đau và mệt mỏi Vì có nhiều khoáng chất như canxi, kali giúp ích cho hệ thần kinh
- Kích thích hoạt động của hệ thần kinh. Với sự trợ giúp của riboflavin và các khoáng chất khác nhau
- Giúp nuôi dưỡng não bộ, nuôi dưỡng tim mạch
Giá trị dinh dưỡng
Trong 100g hạt thô đậu đen, bao gồm các chất dinh dưỡng sau
- 9,3 g nước
- 357 kcal năng lượng
- 23,3 g protein
- 1,6 g chất béo
- 61,8 g carbohydrate
- 4,6 g chất xơ
Khoáng chất - 57 mg canxi.
- Sắt 16,5 mg
- Phốt pho 479 mg
Vitamin - Thiamine 0,19 mg
- Riboflavin 0,12 mg
- Niacine 1,5 mg
Đậu đen là một thực phẩm tuyệt vời mang rất nhiều lợi ích. Việc trồng và chăm sóc loài cây này cũng vô cùng đơn giản. Hy vọng bài viết giúp các bạn hiểu được rõ hơn về cách trồng đậu đen có hiệu quả. Hãy cùng nuoitrong.vn khám phá nhiều hơn nữa cách nuôi trồng nhiều loại cây thú vị khác nhé. Chúc các bạn thành công!
Theo: Ngọc Lan
